Głównym celem pomocy postpenitencjarnej jest udzielanie wsparcia osobom pozbawionym wolności, zwalnianym z zakładów karnych i aresztów
śledczych oraz osobom im najbliższym.

PODSTAWA PRAWNA

Programu Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – Fundusz Sprawiedliwości działa na podstawie art. 43 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 2021 r. poz. 53 z późń. Zm.) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – Funduszu Sprawiedliwości z dnia 13 września 2017 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 683 z późn. zm.).

Dysponentem Funduszu Sprawiedliwości jest Minister Sprawiedliwości. Program Pomocy Postpenitencjarnej udzielanej przez organizacje pozarządowe z Funduszu Sprawiedliwości na lata 2023-2025.

Beneficjentami Programu są osoby pozbawione wolności, zwalniane z zakładów karnych i aresztów śledczych oraz osoby im najbliższe.

RODZAJE REALIZOWANEGO ZADANIA

Dotacja będzie przyznana na udzielanie pomocy osobom pozbawionym wolności, zwalnianym z zakładów karnych i aresztów śledczych oraz osobom im najbliższym, przez jednostki niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, w tym stowarzyszenia, fundacje, organizacje i instytucje, poprzez:

  1.  pokrywanie kosztów czasowego zakwaterowania lub udzielanie schronienia w ośrodku dla bezdomnych;
  2. organizowanie i finansowanie poradnictwa prawnego, promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej;
  3. organizowanie i finansowanie szkoleń i kursów podnoszących kwalifikacje zawodowe oraz pokrywanie kosztów egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe;
  4. organizowanie i finansowanie programów podnoszących kompetencje społeczne, mających na celu przeciwdziałanie czynnikom kryminogennym, a zwłaszcza agresji i przemocy, w tym przemocy w rodzinie, oraz problemom uzależnień;
  5. zakup materiałów, narzędzi, wyposażenia oraz urządzeń niezbędnych do realizacji programów, o których mowa w pkt. 5, oraz szkoleń i kursów podnoszących kwalifikacje zawodowe, a także wykonywania pracy nieodpłatnej;
  6. pokrywanie kosztów związanych ze specjalistycznym leczeniem lub rehabilitacją leczniczą oraz uzyskiwaniem orzeczeń o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub niezdolności do pracy;
  7. promowanie i wspieranie inicjatyw i przedsięwzięć służących skutecznej readaptacji skazanych, działań o charakterze edukacyjnym i informacyjnym, organizowanie i prowadzenie szkoleń, organizowanie i zlecanie badań naukowych dotyczących sytuacji osób skazanych;
  8. pokrywanie kosztów związanych z organizacją i udzielaniem pomocy rzeczowej w formie:
  • żywności lub bonów żywnościowych;
  • odzieży, bielizny, obuwia, środków czystości i higieny osobistej lub bonów towarowych;
  • biletów komunikacji miejskiej;
  • leków, środków opatrunkowych i sanitarnych;
  • pomocy naukowych, dydaktycznych i materiałów biurowych.

Krąg osób, którym możliwe jest udzielenie pomocy postpenitencjarnej ze środków Funduszu, określa art. 43 § 8 pkt 2 ustawy., zgodnie z którym pomocy postpenitencjarnej udziela się „osobom pozbawionym wolności, zwalnianym z zakładów karnych i aresztów śledczych oraz osobom im najbliższym”. Przesłanką do uzyskania pomocy ze środków Funduszu jest zatem faktyczne przebywanie w warunkach izolacji penitencjarnej, z którym wiąże się bardzo często utrata więzi społecznych i ekonomicznych (np. utrata pracy). Tym samym z dotacji celowych, które zostaną przyznane na realizację przedmiotowego zadania publicznego, nie mogą być realizowane świadczenia na rzecz osób skazanych na karę grzywny, ograniczenia wolności lub – co do zasady, na karę pozbawienia wolności wykonywaną w systemie dozoru elektronicznego (SDE), osób, wobec których zastosowano środki zabezpieczające, w tym w postaci umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym oraz nieletnich, wobec których zastosowano środki przewidziane w ustawie z dnia 9 czerwca 2022. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz. U. z 2022 r. poz. 1700).

W przypadku skazanych odbywających karę w SDE wyjątek stanowią osoby, które rozpoczęły odbywanie kary w zakładzie karnym i udzielono im zezwolenia na odbycie pozostałej części kary w systemie dozoru elektronicznego. Osobom tym można udzielić pomocy postpenitencjarnej realizowanej ze środków Funduszu Sprawiedliwości na zasadach ogólnych – jako osobom zwalnianym z zakładu karnego. Analogicznie należy traktować osoby, wobec których stosowane były środki zabezpieczające.

Osobą najbliższą, zgodnie z art. 115 § 11 Kodeksu karnego (Dz. U z 2022 r. poz. 1138, z późn. zm.) jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

Udzielenie pomocy – na wniosek uprawnionego bądź z inicjatywy podmiotu, może nastąpić po spełnieniu poniższych warunków:

  • wypełnienie wniosku o udzielenie pomocy,
  • przedłożenie przez osobę ubiegającą się o przyznanie pomocy dokumentów potwierdzających faktyczne przebywanie w warunkach izolacji penitencjarnej (osoby zwolnione z zakładów karnych lub aresztów śledczych przedstawiają dokument zwolnienia),
  • wyrażenie przez uprawnionego lub osobę najbliższą zgody na przetwarzanie danych osobowych.

Osobom zwolnionym z zakładów karnych lub aresztów śledczych, a także osobom im najbliższym, udziela się pomocy nie dłużej niż przez okres 3 miesięcy od dnia zwolnienia, chyba że konieczność przedłużenia tego okresu do 6 miesięcy wynika ze szczególnych okoliczności, takich jak choroba lub czasowa niezdolność do pracy. Osobom najbliższym dla osób pozbawionych wolności pomocy udziela się nie dłużej 12 niż przez 3 miesiące od dnia osadzenia w zakładzie karnym lub areszcie śledczym, chyba, że konieczność przedłużenia tego okresu do 6 miesięcy wynika ze szczególnych okoliczności, takich jak choroba lub czasowa niezdolność do pracy (§ 41 ust. 2 i 3 rozporządzenia).

 UWAGA! Pomoc postpenitencjarna jest pomocą krótkoterminową i nie należy jej mylić ze wsparciem długofalowym, np. opieką społeczną.